انواع اظهارنامه اشخاص حقیقی

اشخاص حقیقی چه کسانی هستند؟

اگر بخواهیم به دو مورد از پرکاربردترین اصطلاحات حسابداری بپردازیم آن‌ها عبارتند از: اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی. در اینجا ما به تعریفی از اشخاص حقیقی می‌پردازیم.
شخصیت حقیقی هر فرد از زمانی شروع می‌گردد که شخص متولد شده و اقدام به فعالیت می‌کند و این فعالیت تا زمان مرگ وی ادامه می‌‌یابد. این شخص در قبال فعالیت‌هایی که در جامعه انجام می‌دهد موظف است تکالیفی را که قانون برایش در نظر گرفته در موعد مقرر به انجام برساند.

تکالیف مربوط به اشخاص حقیقی

اشخاص حقیقی در واقع بخشی از منابع مالیاتی را تشکیل می‌دهند که طبق قانون مشخص شده برای آن‌ها موظف به پرداخت مالیات هستند.

درآمدی که اشخاص به واسطه شغل خود کسب کنند پس از کسر معافیت‌های مشخص شده در قانون، مشمول مالیات بر در آمد می‌گردد.

اشخاص حقیقی موظف هستند که طبق تبصره ۳ماده۱۷۷ قانون مالیات‌های مستقیم حداکثر طی ۴ ماه پس از شروع فعالیت خویش، سازمان امور مالیاتی را از شروع به کار خود مطلع کنند. در صورتی که انجام دادن این فرآیند را به تاخیر بیاندازند مشمول جریمه می‌گردند که این جریمه معادل ۱۰٪ مالیات قطعی آن‌ها می‌باشد.

و باعث می‌گردد که آن‌ها از معافیت‌های مالیاتی محروم گردند تا زمانی که اداره امور مالیاتی تشخیص دهد.

اشخاص حقیقی برای ارائه اظهارنامه مالیاتی خویش از محدودیت زمانی برخوردار هستند. اشخاص حقیقی موظف می‌باشند که در آمدها و هزینه‌ها و هرآنچه از نظر مالی مربوط به فعالیت‌های شغلی آن‌ها شده در طی یکسال را به صورت اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی ارائه نمایند.

آن‌ها تا آخر خرداد ماه سال بعد امکان تسلیم اظهارنامه و پرداخت آن را طبق نرخ مشخص شده در ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم دارند.

هرچقدر که مؤدیان در ارائه اطلاعات دقیق تر بوده و درزمان مناسب اظهارنامه خود را تسلیم کنند به همان میزان نتیجه بهتری را بدست خواهند آورد.
در صورتی که مؤدی مالیاتی (شخص حقیقی) اطلاعات خود را به صورت مخدوش و غیردقیق و خلاف واقع ارائه دهد مشمول جریمه‌هایی می‌شود.

گروه‌های مالیاتی اشخاص حقیقی

به طور ساده اشخاص حقیقی همان افراد صاحب مشاغل هستند. از نظر قانون اشخاص حقیقی مکلف هستند. هر ساله در زمان‌های مشخص نسبت به ثبت و ارسال اظهارنامه مالیات بردرآمد خویش اقدام نمایند. همه اشخاص حقیقی که دارای درآمد و شغل و کسب و کار هستند مطابق با ماده ۹۵ مالیات‌های مستقیم وظیفه دارند بر اساس سال مالی نتیجه عملکرد مالی خود را به سازمان امور مالیاتی اعلام نمایند. در این جا مسئله ای که مطرح می‌گردد تفاوت میان مشاغل و درآمدهای آن‌ها می‌باشد. در نتیجه سازمان امور مالیاتی، اشخاص حقیقی را به سه گروه تقسیم کرده که این تقسیم بندی با توجه به نوع فعالیت و درآمد آن‌ها می‌باشد و هرکدام موظف به انجام تکالیف قانونی مخصوص به خود هستند.

1. اشخاص حقیقی گروه اوّل
2. اشخاص حقیقی گروه دوم
3. اشخاص حقیقی گروه سوم

اظهارنامه اشخاص حقیقی گروه اوّل

اشخاص حقیقی گروه اوّل مالیاتی به صاحبان مشاغلی گفته می‌شود که از نظر فعالیتی جزو یکی از
گروه‌های زیر باشند. صاحبان این مشاغل با توجه به ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم جزو اشخاص گروه اول قرار می‌گیرند:

1. جزو دارندگان کارت بازرگانی باشند. یعنی واردکنندگان و صادرکنندگان
2. صاحبان کارخانجات، واحدهای تولیدی و معادن باشند.
3. اشخاصی که صاحب صرافی می‌باشند.
4. صاحبان بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی باشند.
5. صاحبان هتل‌های سه، چهار و پنج ستاره باشند.
6. افرادی که صاحب فروشگاه‌های زنجیره ای دارای مجوز می‌باشند.

همگی شامل گروه مالیاتی اشخاص گروه اوّل هستند. اشخاصی که از نظر حجم فعالیت، مجموع مبلغ فروش کالا و خدمات سال قبل یا ده برابر درآمد مشمول مالیات قطعی شده (قبل از کسر معافیت) برطبق آخرین برگ مالیات قطعی (مجموع اصلی و متمم) عملکرد سال ۱۳۹۱ و بعد ازآن که تا تاریخ پایان دی‌ماه سال قبل از شروع سال مالیاتی ابلاغ‌شده باشد، هرکدام بیشتر از مبلغ سی میلیارد ریال باشد.

به طور کلی غیر از صاحبان مشاغلی که در بالا از آن‌ها یاد شد تمام افرادی که درآمد آن‌ها بیشتر از۳ میلیارد تومان در طول یکسال باشد شامل افراد گروه اوّل می‌شوند. اشخاصی که در گروه‌های بالا قرار گیرند در صورتی که میزان درآمد آن‌ها کمتر از سی میلیارد ریال نیز باشد، از نظر سازمان امور مالیاتی از آن‌ها قابل قبول نمی‌باشند.

اسناد، مدارک و اطلاعاتی که اشخاص حقیقی گروه اوّل در اظهارنامه مالیاتی خود باید ارائه دهند.

مدارکی که برای اشخاص گروه اوّل مورد نیاز است دفاتر روزنامه و دفاتر کل می‌باشد که می‌بایستی در نگهداری آن‌ها دقت داشته باشند و طبق استانداردهای سازمان امور مالیاتی نگهداری شوند.

همراه با این اسناد اطلاعاتی همچون ترازنامه، اطلاعات شرکا، موجودی کالاها در اوّل و پایان دوره، اطلاعات مکانی، اطلاعات حساب‌های بانکی شرکت، اطلاعات مربوط به سود و زیان، درآمدهایی که مشمول مالیات، بخشودگی مالیاتی و معافیت‌های مالیاتی وهمین طور اطلاعات واردات و صادرات خود را در اظهارنامه مالیاتی خویش لحاظ نمایند .

اظهارنامه اشخاص حقیقی گروه دوم

بر طبق قانون صاحبان مشاغلی که مجموع درآمد آن‌ها بین یک تا سه میلیارد تومان باشد جزو اشخاص حقیقی گروه دوم مالیاتی می‌باشند.

در واقع از نظر قانونی کسانی که ازنظر نوع فعالیت، مجموع مبلغ فروش کالا و خدمات سال قبل یا ده برابر درآمد مشمول مالیات قطعی شده (پیش از کسر معافیت) طبق آخرین برگ مالیات قطعی (مجموع اصلی و متمم) عملکرد سال ۱۳۹۱ و بعد از آن که تا تاریخ پایان دی‌ماه سال قبل از شروع سال مالیاتی ابلاغ‌شده باشد، هرکدام بیشتر از مبلغ ده میلیارد ریال و تا سی میلیارد ریال باشد.

اسناد، مدارک و اطلاعاتی که اشخاص حقیقی گروه دوم در اظهارنامه مالیاتی خود باید ارائه دهند.

اشخاص حقیقی گروه دوم باید به صورت ماهیانه درآمدها و هزینه‌های خود را طبق استانداردهای سازمان امور مالیاتی تهیه کرده و ارائه نمایند.
این اشخاص باید اطلاعات مکانی خود، اطلاعات مربوط به شرکا، موجودی کالاها در اوّل دوره و پایان دوره، اطلاعات مربوط به حساب‌های بانکی کسب و کارشان، درآمدهایی که مشمول مالیات، بخشودگی مالیاتی ومعافیت‌های مالیاتی، دارایی‌ها و اموال مربوط به شغل شان و اطلاعات مربوط به درآمد و هزینه‌هایشان را در اظهارنامه مالیاتی خویش لحاظ نمایند.

نکته:چنانچه نوع فعالیت شخص حقیقی گروه اول  از نوع خدماتی باشد، سقف درآمدی برای تعیین گروه بندی مشاغل به جای مبلغ سی میلیارد ریال به پانزده میلیارد ریال تقلیل می‌یابد.

نکته: چنانچه نوع فعالیت شخص حقیقی گروه دوم ازنوع خدماتی باشد، سقف درآمدی برای تعیین گروه بندی مشاغل بین پنج میلیارد ریال تا پانزده میلیارد ریال می‌باشد.

اظهارنامه اشخاص حقیقی گروه سوم

تمام افرادی که جزو دسته اوّل و دوم قرار نگیرند و در واقع میزان درآمد آن‌ها کمتر از ده میلیار ریال باشد اشخاص حقیقی گروه سوم می‌باشند. این گروه تعداد زیادی از مشاغل و اصناف رو در بر می‌گیرد. که باید اظهارنامه مالیاتی خود را به سازمان امور مالیاتی در زمان مقرر ارائه دهند.

اسناد ،مدارک و اطلاعاتی که اشخاص حقیقی گروه سوم در اظهارنامه مالیاتی خود باید ارائه دهند

اشخاص حقیقی گروه سوم موظف هستند مدارک مربوط به درآمدها و هزینه‌های خودرا بر طبق فرمی که در سایت سازمان امور مالیاتی قراردارد تنظیم کرده و ارائه نمایند.
این اشخاص باید اطلاعات مکانی خود، اطلاعات مربوط به شرکا، درآمدهایی که مشمول مالیات، بخشودگی مالیاتی ومعافیت های مالیاتی، اطلاعات مربوط به حساب‌های بانکی کسب و کارشان و اطلاعات مربوط به درآمد و هزینه‌هایشان را در اظهارنامه مالیاتی خویش لحاظ نمایند.

نکته: طبق تبصره ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص گروه سوم می‌توانند براساس فرمی که سازمان در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد، بدون اینکه مورد رسیدگی قرار گیرند و بدون تسلیم اظهارنامه، با اعمال افزایش نرخ مشخص شده توسط سازمان امور مالیاتی نسبت به مالیات قطعی شده سال گذشته خود، اقدام به پرداخت مالیات نمایند.

نکته: چنانچه نوع فعالیت شخص حقیقی گروه سوم ازنوع خدماتی باشد، سقف درآمدی برای تعیین گروه بندی مشاغل به کمتر از ۵ میلیارد ریال تقلیل می‌یابد.

تفاوت میان گروه های مالیاتی اشخاص حقیقی

با توجه به تعاریف بالا درمورد اشخاص حقیقی گروه‌های مالیاتی، تفاوت آن‌ها در حجم و نوع فعالیت این گروه‌ها و همین طور مجموع در آمد سالیانه آن‌ها می‌باشد .
در زمینه نحوه پر کردن اظهارنامه مالیاتی این سه گروه، تفاوت وجود دارد.
گروه اول باید اظهارنامه خویش را براساس گزارشات خرید و فروش فصلی و ارزش افزوده که قبلا اظهارنموده تنظیم کند .
گروه دوم براساس لیست ماهیانه ای که ارسال می‌کنند اظهارنامه کلی خویش را تکمیل کرده و ارائه
می‌دهند.
گروه سوم براساس اطلاعاتی که دارند اظهارنامه خویش را ارائه می‌کنند یا برطبق تبصره ماده ۱۰۰.
هرسه این گروه ها باید ابتدا فعالیت خود را از نظر انفرادی و یا مشارکتی بودن مشخص نمایند. انفرادی به این معنا که شخص به تنهایی دارای یک کسب و کار می‌باشد و مشارکتی به منزله داشتن شرکای کاری می‌باشد. فقط در مورد ارائه اسناد و مدارک، هر گروه نسبت به گروه بالاتر خود یک سری مدارک کمتری ارائه می دهد.

چند نکته در مورد اظهارنامه مؤدیان اشخاص حقیقی

1. در مشارکت مدنی، جمع مبلغ درآمد فروش کالا و خدمات و یا درآمد مشمول مالیات قطعی شده کلیه شرکا، مالک عمل می‌باشد .
2. مجموع مبلغ درآمد فروش کالا و خدمات سال قبل بر اساس فعالیت مودی در سال قبل می‌باشد .
3. مودیان مالیاتی که در هر گروه قرار می‌گیرند تا ۳ سال بعد، از نظر انجام تکالیف قانونی در طبقات پایین تر قرار نخواهند گرفت .
4. در دو سال اول شروع فعالیت صاحبان مشاغل به استثناء مودیانی که بر اساس نوع فعالیت در گروه اول قرار می‌گیرند، انتخاب گروه و انجام تکالیف قانونی مربوط به انتخاب مؤدی خواهد بود.
5. صاحبان مشاغل که در گروه‌های دوم و سوم قرار می‌گیرند می‌توانند در هر سال مالیاتی نسبت بر انجام تکالیف گروه بالاتر اقدام نمایند در هر صورت مکلف به رعایت مقررات مربوط خواهند بود.

سوالات متداول در مورد اظهارنامه اشخاص حقیقی

• در هنگام صدور فاکتور برای اشخاص حقیقی که جزو شرکت‌ها و موسسات ثبت نشده اند، مالیات ارزش افزوده از طرف آن‌ها به چه صورت ثبت می‌شود و چرا باید از آن‌ها ارزش افزوده گرفته شود؟

طبق ماده ۱۸ و ۱۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده مؤدیان (اشخاص حقیقی و حقوقی که در مراحل یک تا هفت نظام مالیات برارزش افزوده اعلام شده اند) وظیفه دارند در ازای فروش کالا و خدمت، یک صورتحساب صادر کرده که این صورتحساب باید بر طبق قانون نظام صنفی و رعایت قوانینی که توسط سازمان امور مالیاتی تعیین شده،باشد. با توجه به فرا خوان‌های هفت مرحله به غیر از اشخاص حقوقی، اشخاص حقیقی نیز مشمول مالیات ارزش افزوده می‌باشند .
اگر این اشخاص جزو اشخاص حقیقی گروه اول باشند که مکلف به نگهداری دفاتر هستند، ثبت و اعمال مالیات ارزش افزوده آن‌ها مانند موسسات و اشخاص حقوقی است. ولی اگر جزو اشخاص حقیقی که مکلف به نگهداری دفاتر نیستند باشند، با توجه به فاکتورهای خرید و فروش آن‌ها این رسیدگی انجام می‌گردد.

• آیا نمایندگان بیمه که در گروه اشخاص حقیقی باشند، مکلف هستند صورت معاملات فصلی ارائه دهند؟

براساس آیین نامه ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی کلیه اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی گروه اول موظف به ارسال صورت معاملات فصلی هستند.

نتیجه گیری در مورد انواع اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی

در این مقاله در مورد انواع اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی صحبت کردیم. اینکه اشخاص حقیقی به چه کسانی گفته می‌شود و به چند گروه تقسیم می‌شوند. در ادامه به این مطلب پرداختیم که هرکدام از این گروه ها بر چه اساسی تقسیم بندی می‌شوند و در اظهارنامه مالیاتی خود چه مدارک و مسائلی را باید ارائه دهند.

در کل با این مسئله آشنا شدیم که سازمان امور مالیاتی در برخورد با اشخاص حقیقی از تشریفات قانونی کمتری نسبت به اشخاص حقوقی استفاده می‌کند. و نگاه سخت گیرانه ای نسبت به اشخاص حقیقی ندارد.

بهتر است افراد حقیقی برای ارائه گزارش از میزان سود و زیان و عملکرد خود دریک سال مالی از یک تیم حسابداری مجرب کمک بگیرند تا روند کار را به بهترین نحو پیش ببرند.

اگر سوالی داشتید می‌توانید سوال خود را در بخش نظرات مطرح کنید، درصورت هرگونه سوال و یا ابهام، پاسخگوی شما هستیم.