خود اظهاری به چه معنا است؟

خوداظهاری در معنی لغوی، اطلاعاتی است که توسط جواب‌های سوال شونده و با اظهار خود او بدست می‌آید، که در مواردی مورد راستی آزمایی نیز قرار خواهد گرفت.

بر این اساس، بسیاری از کشورها برای محاسبه و دریافت مالیات از روش خوداظهاری استفاده می‌کنند. در ایران نیز از سال ۱۳۸۱ طبق قانون مالیات مستقیم، از خوداظهاری مالیاتی، به عنوان روش جمع‌آوری اطلاعات برای محاسبه مالیات مودیان استفاده می‌شود. بدین شکل، مودی بدون دخالت ممیزان مالیاتی، اطلاعات مالی شامل، سود و زیان، بدهی و به طور کلی، تمام فعالیت‌های اقتصادی خود را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌دهد.

مودی مالیاتی، خود بهتر از هر شخص دیگری، میزان سود و زیان ناشی از فعالیت‌های اقتصادی سالیانه خود را می‌داند. بنابراین، اظهار شفاف و بدون شبهه اشخاص، می‌تواند به سازمان امور مالیاتی در بررسی و اخذ مالیات، کمک شایانی نماید. به همین دلیل است که در کشور ما، طی اصلاحاتی که پس از انقلاب در سیستم مالیاتی ایجاد شد، مودی ملزم به ارائه خوداظهاری مالیاتی و اظهارنامه عملکرد گردید.

نحوه تنظیم و ارائه خوداظهاری

از زمان تصویب قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۱۳۸۱، تا سال ۱۳۹۱، مودیان موظف بودند، فرم خود اظهاری خود را به صورت کتبی پر کرده و آن را ارسال کنند.

با پیشرفت تکنولوژی و حرکت به سمت دولت الکترونیک، اکنون مودیان مالیاتی می‌توانند این روند را به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه عملیات الکترونیک مالیاتی، انجام دهند. این تحول، صرف هزینه و زمان را به شکل قابل توجهی کاهش داده است.

سازمان امورمالیاتی، تمایل دارد تمامی مودیات در موعد مقرر، اظهارنامه خود را به صورت الکترونیک و بدون مواجعه حضوری ارائه دهند. بدین منظور، مودی می‌بایست به سایت امورمالیاتی مراجعه نموده و ثبت‌نام نماید. پس از ثبت نام در این سامانه، کد رهگیری در اختیار شخص قرار خواهد گرفت.

لازم به ذکر ست، مودی برای ارائه خوداظهاری، باید کد اقتصادی ۱۶ رقمی خود را در اختیار داشته باشد و آن را در پیش ثبت نام وارد نموده و فرم خود اظهاری خود را دریافت نماید.

ارائه فرم خوداظهاری مشمول چه کسانی می‌باشد؟

براساس قانون، کلیه اشخاصی که در ایران فعالیت اقتصادی دارند و کسب درآمد می‌کنند، در صورتی که معاف از پرداخت مالیات نباشند، باید خوداظهاری مالیاتی خود را به سازمان مالیات ارائه دهند.

زمان ارائه خوداظهاری اشخاص حقیقی و حقوقی

اشخاص حقیقی براساس قانون، برای ارائه خوداظهاری ۹۸ خود تا ۳۱ خرداد ماه ۹۹ فرصت دارند. قانون گذار به اشخاص حقیقی تا ۳ماه پس از پایان سال مالیاتی ایشان فرصت داده است.

طبق قانون، اشخاص حقوقی، هر سال برای تحویل دادن خوداظهاری خود تا ۳۱ تیرماه فرصت دارند. بنابراین برای اشخاص حقوقی ارائه خوداظهاری ۹۸، تا پایان تیر ۹۹ میسر خواهد بود.

مراحل دریافت مالیات با استفاده از خوداظهاری مودی

همان‌گونه که پیش از این اشاره شد، اشخاص حقیقی و حقوقی که براساس قانون ملزم به پرداخت مالیات مستقیم می‌باشند، با پرکردن فرم خوداظهاری، مالیات خود را اعلام می‌کنند.

مودی، اطلاعات خود را تا جای ممکن به صورت شفاف و بدون هیچ‌گونه شبهه‌ای ارائه می‌دهد. کارشناسان سازمان امور مالیاتی و ممیزان پس از بررسی اطلاعات و راستی آزمایی مدارک، در صورتی که مودی تخلفی مرتکب نشده باشد، مالیاتی را که شخص اعلام کرده است می‌پذیرند.

در نهایت همان مبلغ اعلام شده توسط مودی پذیرفته شده و به عنوان مالیات برای پرداخت به وی ابلاغ می‌شود.

ممیزان با استفاده از روش‌های زیر، اطلاعات اعلام شده را بررسی می‌کنند:

۱- بررسی اسناد و مدارک ارسال شده توسط مودی

قانون‌گذار، براساس ماده ۲۲۹ مالیات‌های مستقیم، به ممیزان این اختیار را داده است که هر زمان که بخواهند، بتوانند به تمامی دفاتر، مدارک و اسناد مودی دسترسی داشته باشند.

لازم به ذکر است اگر مودی، اسنادی را به ممیزان مالیاتی تحویل ندهد، نمی‌تواند بعدا در امور مالیاتی به نفع خود از آن‌ها استفاده کند. مگر آن‌که ثابت شود ارائه آن درآمد مالی پیش از این به دلیلی خارج از اختیارات مودی، امکان پذیر نبوده است.

۲- بررسی اسنادی که در اختیار اشخاص ثالث یا اشخاص حقوقی خصوصی قرار دارد.

ماده ۲۳۰ قانون مالیات‌های مستقیم، اعلام می‌دارد، که در صورتی که مدارکی حاصل از تحصیل درآمد مودی، در اختیار شخص ثالثی قرار داشته باشد، وی مکلف است آن‌را به سازمان امور مالیاتی اعلام کند.

براساس این قانون، اشخاص ثالث موظف هستند اگر مدارکی دال بر درآمد مودی دراختیار دارند، به سازمان امور مالیاتی اعلام کنند. در صورتی که شخص از این کار سر باز زند و منجر به ایجاد خسارت به دولت گردد، مراجع قضایی بدون نوبت به شکایت علیه او رسیدگی خواهند کرد.

۳- دریافت اطلاعات از طریق شرکت‌ها و موسسات دولتی

اداره امور مالیاتی می‌تواند به صورت کتبی از وزارتخانه‌ها، موسسات و شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و تمامی شرکت‌ها و ارگان‌های عمومی و دولتی، اطلاعاتی در مورد مودی درخواست کند.
این موسسات و شرکت‌ها موظف هستند تمامی اطلاعات درخواستی درمورد معاملات، درآمدها و بدهی‌های مودی را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند.

تشریفات اخذ مالیات از طریق خوداظهاری، راه‌های مختلفی را در اختیار ممیزان قرار می‌دهد. کارشناسان مالیاتی با استفاده از روش‌های ذکر شده، خوداظهاری مالیاتی مودی را بررسی کرده و در صورت صحت اطلاعات ارائه شده، همان مالیاتی را که مودی اعلام کرده است به وی ابلاغ می ‌کنند.

جرائم عدم ارائه خوداظهاری

در صورتی که موعدی در موعد مقرر فرم خوداظهاری مالیاتی خود را ارائه ندهد مشمول علی الراس می‌گردد. در آن صورت، ممیزان و کارشناسان مالیاتی خود سود و زیان و درآمدهای شخص حقوقی یا حقیقی مشمول مالیات را بررسی کرده و مالیات محاسبه شده را به وی ابلاغ می‌کنند.

در این حالت علاوه بر مبلغ محاسبه شده، شخص ملزم به پرداخت ۳۰% جریمه نیز خواهد شد. این جریمه غیرقابل بخشش می‌باشد.

علاوه بر آن، مودی ممکن است مشمول جرایم دیگری نیز بشود. برای اطلاعات بیشتر در مورد جرایم و اتفاقاتی که ممکن است برای مودی رخ دهد، مقاله جریمه عدم ارسال اظهارنامه را مشاهده نمایید.

جایزه خوش حسابی و ارائه به موقع خوداظهاری

قانون گذار برای آن‌که اشخاص راغب به ارائه خوداظهاری مالیات در زمان تعیین شده شوند، برای آن‌ها جوایزی در نظر گرفته است.

درصورتی که مودی، سه سال مالیاتی پی در پی، فرم خوداظهاری را به موقع ارائه دهد، ۵% مالیات آن سه سال را به عنوان جایزه دریافت خواهد کرد. البته لازم به ذکر است، این جایزه زمانی به مودی تعلق می‌گیرد که وی مالیات آن سال‌ها را نیز به موقع پرداخت کرده باشد.

نتیجه‌گیری

در ایران، طبق قانون مودی موظف است با پر کردن و ارسال فرم خوداظهاری الکترونیکی، فعالیت‌های اقتصادی و مالیات خود را اعلام کند. شما با ارئه خوداظهاری در موعد مقرر و یا عدم ارائه آن، مشمول جایزه و یا جرائمی خواهید شد.

ما در این مقاله سعی کردیم به سوالاتی که برای شما پیش خواهدآمد پاسخ دهیم. شما می‌توانید با استفاده از مشاوره رایگان صدرا محاسب مصیر پاسخ سوالات دیگر خود را نیز بیابید.